Yaygın olarak karşılaşılan belgede sahtecilik suçlarının cezalandırılması ile delil araçlarının güvenliği ve güvenilirliği korunmak istenmiştir. Belgeler kanıt niteliği taşıması yönünden oldukça önemlidir. Özellikle resmi belgeler kesin delil olarak kabul edilmesi dolayısıyla insanlar bu belgelerin sahtesini düzenleme, değiştirme yöneliminde bulunmuşlardır. Kanun koyucuda TCK 204 ve TCK 207de bu suçları cezalandırmıştır.
Belge.
Belgede sahtecilik suçundan bahsedebilmemiz için öncelikle bahsi geçen belgenin yazılı ve hukuki ve delil niteliği olan bir belge olması gerekmektedir. Belge olabilmesi için yazılı olması aranmışsada illa ki bir kâğıt parçasına yazılmış olması gerekmemektedir. Ayrıca belgeler resmi belge, resmi belgeye benzetilen belge (TCK 210/1) ve özel belge olmak üzere 3 tanedir. Belgede sahtecilik suçunda da bu belge türlerine göre 2li ayrıma gidilmiştir. Bunlar resmi belgede sahtecilik ve özel belgede sahtecilik suçlarıdır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçu (TCK m204)
Resmi belgede sahtecilik suçu mağduru, kamu güveni zedelendiği için daima devlet kabul edilmiştir. Bu suçtan zarar gören kişilerede “suçtan zarar gören” sıfatı verilmiş ve bu sıfatla şikâyet ve davaya katılma hakkı verilmiştir. Ancak bu suç şikâyete bağlı bir suç tipi değildir.
Kanun koyucu resmi belgede sahtecilik suçunu işleyen kişi bakımından cezalandırmada 2li bir ayrıma gitmiştir.
- Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan herhangi bir kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(TCK 204/1)
- Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(TCK204/2)
Ancak kamu görevlisi görevi dışında belgeyi sahte olarak düzenlemiş ise TCK 204/1e göre cezalandırılır.
Bu suç tipinde 4 hareketten bahsedilmektedir.
1. Sahte olarak belge düzenlemek.
- Bunun için belgenin düzenleyeni olarak görünen kişiden başka bir kişi tarafından yeni baştan düzenlenmesidir.
2. Başkalarını aldatacak biçimde belgeyi değiştirmek.
- Burada mevcut gerçek bir belgedeki olay veya irade beyanının sonradan değiştirilmesi söz konusudur. Bu değiştirmeyi düzenleyende bir başkasıda yapabilir ancak düzenleyenin değiştirmesinin suç oluşturabilmesi için değiştirdiği esnada yetkili olmaması gerekmektedir. Ayrıca burada başkalarını aldatacak biçimde olmasından kasıt ilk bakışta anlaşılamayacak olmasıdır.
3. Kullanmak.
- Bu harekette ise düzenleyen kişinin aynı zamanda kullanması ayrı bir ceza gerektirmez. Ancak düzenleyenden farklı bir kişinin kullanması resmi belgede sahtecilik suçunu oluşturur.
4. Gerçeğe aykırı belge düzenlemek.
- Bu hareket yalnızca kamu görevlisinin yapabilceği bir harekettir. Yani sadece TCK 204/2 de söz konusu olabilir. Burada belge dış görünüşte sahte olmamakla beraber içeriği gerçeği yansıtmamaktadır. Bu duruma fikri sahtecilikte denmektedir.
TCK 205te ise gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesinde ise ceza yarı oranında arttırılır şeklinde bir düzenleme mevcuttur.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Nitelikli Haller
- Resmi belgenin “sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge” olması halinde ceza yarı oranında arttırılır. (TCK 204/3) Bu kapsamdaki belgelere bazı örnekler: noterde düzenlenen ibraname, keşif tutanağı, mahkeme ilamları, noterde düzenlenen vekâletname, noterde düzenlenen satış vaadi sözleşmesi gibi.
- Kaçakçılık kanununa göre gümrük idarelerinde işlem görmediği halde işlem görmüş gibi herhangi bir belge veya beyanname düzenleyenler hakkında verilecek ceza bir kat arttırılır.
- Bir hukuksal ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmesi ise daha az ceza gerektiren bir nitelikli haldir.
Eğer sahte resmi belge kullanılarak ayrıca başka bir suç işlenmiş ise fail bu suçtan dolayıda cezalandırılır. Aynı sahte belgenin birden çok kullanılması durumunda ise suç tektir.
TCK 210/1de ise resmi belgeye benzetilen belgeler sayılmıştır. Bu belgeler üzerinde işlenen sahtecilik kamu görevlisi olmayan kişinin resmi belgede sahteciliği (TCK 204/1) olarak cezalandırılır. Bu belgeler;
- Emre veya hamiline yazılı kambiyo senedi
- Emtiayı temsil eden belge
- Hisse senedi
- Tahvil
- Vasiyetnamedir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçu (TCK 207)
Özel belgede sahtecilik suçunu resmi belgede sahtecilik suçundan ayıran özellik belgenin kamu görevlisinin hazırlayabildiği resmi belge değil herkes tarafından hazırlanabilen, kişiler arası ilişkileri düzenleyen özel belge olmasıdır.
TCK 207 de;
(1)Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2)Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de ilk fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
- Özel belgede sahtecilik suçunda resmi belgedeki sahtecilikten farklı olarak sahte olarak düzenlenmesi ya da değiştirilmesi yeterli olmamış kullanılması koşuluda aranmıştır.
- Sahte belgeyi kullanan kişi düzenlemesi aşamasına iştirak etmişse TCK 207/1den, düzenlemesine iştirak etmeden yalnızca sahte olduğunu bilerek kullanan kişi TCK 207/2den cezalandırılır.
- Ayrıca yine farklı olarak burada fikri sahtecilikten yani görünüşte sahte olmayan ancak gerçeğe aykırı belge düzenlemenin cezalandırması yoktur dolayısıyla özel belgenin içeriğinin gerçeği yansıtmaması özel belgede sahtecilik suçunu oluşturmaz.
- TCK 207/2de kullanmaya ayrıca değinen kanun koyucu belgeyi kullanan kişiye ceza verilebilmesi için belgenin sahte olduğunu bilmesi gerektiği koşulunu aramıştır.
- Özel belgede sahtecilik suçu şikâyete bağlı değildir.