Kısa süreli hapis cezaları 1 yıla kadar olan hapis cezalarıdır. 1 gün karşılığı 20 ila 100 lira arasındadır. Bu cezaların paraya veya güvenlik tedbirlerine çevrilmesi mümkündür.
Kanun “Suç tanımında hapis cezası ile adli para cezasının seçenek olarak öngörüldüğü hallerde, hapis cezasına hükmedilmişse; bu ceza artık adli para cezasına çevrilmez.” Demek sureti ile adli para cezasına çevrilemeyecek bir hali düzenlemiştir.
Aynı maddenin 3. Fıkrasında ise; “Daha önce hapis cezasına mahkum edilmiş olmak koşulu ile, mahkum olan 30 gün ve daha az süreli hapis cezası ile fiili işlediği tarihte 18 yaşını doldurmamış veya 65 yaşını bitirmiş bulunanların mahkum edildiği 1 yıl veya daha az süreli hapis cezasının” paraya veya güvenlik tedbirlerine çevrilmesine zorunlu olduğu düzenlenmiştir.
Kısa Süreli Hapis Cezalarında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri;
- En az 2 yıl süre ile bir eğitim kurumuna devam etme
- Belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanma
- İlgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma
- Kamuya yararlı bir işte çalıştırılma: Denetimli serbestlik ve yardım merkezleri bölgelerinde bulunan kurumlardan hükümlüleri ne suretle çalıştırabileceklerine dair aldıkları bilgilerce oluşturacakları listeleri mahkemelere verirler. Mahkeme bu listeden uygun gördüğü bir hizmeti ve süresini hükümlüye önerir. Hükümlü kabul etmek zorunda değildir.
2 yıl veya daha az süre ile hapis cezasına mahkûm olanlardan hükümlülük süresinin yarısını iyi halle geçirenlerin istekleri bulunmak koşulu ile kendilerinin veya temsilcilerinin veya başsavcılığın istemi üzerine mahkûmiyet sürelerinin geri kalan yarısını kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına mahkemece karar verilir
Mahkeme kararlarında belirtilen çalışma esaslarına uymamaları halinde geri kalan ceza aynen çektirilir.
- Aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin
Kısa Süreli Hapis Cezalarının Özel İnfaz Şekilleri
- Konutta infaz: Kadın veya 65 yaşını bitirmiş hükümlünün 6 ay veya daha az
70 yaşını bitirmiş hükümlünün 1 yıl veya daha az
75 yaşını bitirmiş hükümlünün 3 yıl veya daha az durumlarında konutta infaz kararı verilebilir. Bu karar ile birlikte hükümlü oturduğu yeri terk etmemek üzere dilediğini yapabilir.
- Hafta sonu infaz: 6 Ay ve daha az süreli hapis cezası olması halinde Cuma en geç 19:00 da ceza evine girmek ve Pazar aynı saatte çıkmak sureti ile cezasının çektirilmesidir.
- Geceleri İnfaz: 6 Ay ve daha az süreli hapis cezası olması halinde her gün saat 19:00 da ceza evine girmek ve sabah 7:00 da çıkmak sureti ile cezasının çektirilmesidir.
Tedbir Hükmüne Muhalefet Ve Yaptırımları
Adli para cezası dışında bir tedbire çevrilmiş olan kısa süreli hapis cezasının infazı yoluna gidilebilir. Bu iki durumda söz konusu olabilir.
- Cumhuriyet Savcılığınca yapılan tebligata rağmen 30 gün içinde tedbir hükümlerini yerine getirilmesine başlanmaması
- Tedbir hükmünün gereğine aykırı hareket etme
Bu iki durumun varlığı halinde tedbir hükümlerinin muhalefet derecesine göre kısa süreli hapis cezasının tamamının veya bir kısmının infazına mahkemece karar verilir. Hükümlünün elde olmayan nedenlerle tedbiri gerçekleştirememesi üzerine hükmü veren mahkeme tedbiri değiştirir.
Adli Para Cezasının İnfazı Ve Özellikleri
Adli para cezasını içeren ilam Cumhuriyet Başsavcılığına verilir. Cumhuriyet Savcısı 30 gün içinde adli para cezasının ödenmesini için hükümlüye bir ödeme emri tebliğ eder.
Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarınca hapsedilir.
Çocuklar hakkında hükmedilen adli para cezasının ödenmemesi halinde, bu ceza hapse çevrilemez.
Hükümde, adli para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre içinde adli para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine izin verilir. İlk taksitin süresinde ödenmemesi halinde, verilen ikinci takside ilişkin izin hükümsüz kalır.
Adli para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez. Birden fazla hükümle adli para cezalarına mahkûmiyet halinde bu süre beş yılı geçemez.
Hükümlü, hapis yattığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır.
Adli para cezasından çevrilen hapsin infazı ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz. Hapse çevrilmiş olmasına rağmen hak yoksunlukları bakımından esas alınacak olan adli para cezasıdır.
Hükümlünün Yükümlülükleri
İnfaza Katılma: Yeniden sosyalleştirme çevresindeki hükümlünün kendi üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi demektir. Bu bakımdan infaz kurumunda cezanın infazında ve infaz sırasında uygulanan eğitim öğretim çalışma gibi yeniden sosyalleştirme planlarına hükümlünün katılma yükümlülüğü.
Disiplin Kuralına Uyma: Disiplin infaz kurumunda esas olduğundan hükümlü disiplin kurallarına uygun davranmak zorundadır. Burada sağlığı koruma yükümlülüğünü de bu çevrede belirtmek mümkündür.
Hapis Cezalarının İnfazında Gözetilecek ilkeler
- Hükümlüler ceza infaz kurumlarında güvenli bir biçimde ve kaçmalarını önleyecek tedbirler alınarak düzen, güvenlik ve disiplin çerçevesince tutulurlar.
- Ceza infaz kurumlarında hükümlülerin düzenli bir yaşam sürdürmeleri sağlanır. Hürriyeti bağlayıcı cezanın zorunlu kıldığı hürriyetten yoksunluk, insan onuruna saygının korunmasını sağlayan maddi ve manevi koşullar altında çektirilir. Hükümlülerin, Anayasada yer alan diğer hakları, infazın temel amaçları saklı kalmak üzere, bu kanunda öngörülen kurallar uyarınca kısıtlanabilir.
- Ceza infazında hükümlünün iyileştirilmesi hususunda mümkün olan araç ve olanaklar kullanılır. Hükümlünün kanun, tüzük ve yönetmeliklerle tanınmış haklarının dokunulmazlığını sağlamak üzere cezanın infazında ve iyileştirme çabalarında kanunilik ve hukuka uygunluk ilkeleri esas alınır.
- İyileştirmeye gereksinimleri olmadığı saptanan hükümlülere ilişkin infaz rejiminde, bu hükümlerin kişilikleriyle orantılı bireyselleştirilmiş programlara yer verilmesine özen gösterilir ve bu hususlar yönetmeliklerde düzenlenir.
- Cezanın infazında adalet esaslarına uygun hareket edilir. Bu maksatla ceza infaz kurumları kanun, tüzük ve yönetmeliklerin verdiği yetkilere dayanarak nitelikli elemanlarca denetlenir.
- Ceza infaz kurumlarında hükümlülerin yaşam hakları ile beden ve ruh bütünlüklerini korumak üzere her türlü koruyucu tedbirin alınması zorunludur.
- Hükümlünün infazın amacına uygun olarak kanun, tüzük ve yönetmeliklerin belirttiği hükümlere uyması zorunludur.
- Kanunlarda gösterilen tutum davranış ve eylemler ile kurum düzenini ihlal edenler hakkında kanunda belirtilen disiplin cezaları uygulanır. Cezalara, kanunda belirtilen merciler, sürelerine uygun olarak hükmederler. Cezalara karşı savunma ve itirazlar da kanunun gösterdiği mercilere yapılır.